ملخص حُقوق دعت إليها الفطرة وقرَّرتها الشريعة باللغة العربية لابن عثيمين رحمه الله

Shkurtimisht

Të drejtat që fton në to natyrshmëria e pastër dhe janë të miratuara nga Sheriati.

Nga Arabishtja Shejh Uthejmini, Allahu e mëshiroftë.

1ـ حقُّ الله تعالى

أن تعبده وحده لا شريك له، وتكون عبدًا متذللا خاضعا له، ممتثلا لأمره، مجتنباً لنهيه، مصدِّقا بخبره، عقيدة مثلى، وإيمانٌ بالحق، وعمل صالح مثمر، عقيدة قوامها: المحبة والتعظيم، وثمرتها: الإخلاص والمثابرة.

1- E drejta e Allahut të Lartësuar:  Të Adhurohet vetëm Ai, të mos i bëhet shok Atij në asgjë, të jesh rob duke iu bindur urdhrave të Tij, duke u larguar nga të ndaluarat e Tij, duke i besuar lajmeve të Tij, Një besim i drejtë, një besim me të vërtetën duke punuar punë të mira e të frytshme. Një besim themelor i ndërtuar në: dashuria dhe madhërim, dhe frytet e saj janë: Sinqeriteti dhe durimi.

2ـ حقّ رسول اللّه ﷺ

توقيره، واحترامه، وتعظيمه؛ التَّعظيم اللائق به، من غير غلوٍّ ولا تقصير.

وتصديقه فيما أخبر به من الأمور الماضية والمستقبَلة، وامتثال ما به أمر، واجتناب ما عنه نهى وزجر، والإيمان بأن هديه أكمل الهدي، والدفاع عن شريعته وهديه.

2- E drejta e të Dërguarit të Zotit paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të.

E drejta e tij është: Respektimi i tij, nderimi dhe lavdërimi i tij ashtu si i takon, pa ekzagjerime dhe mangësi. Besimi në gjithçka në atë që Profeti na ka treguar nga e kaluara dhe për të ardhmen, respektimi i udhëzimeve të tij, largimi  nga  gjërat që ai ndalon dhe qorton, besimi se udhëzimi i tij është udhëzim më i plotë dhe sakët, dhe përpjekja për të mbrojtur fenë dhe sunetin  tij.

3ـ حقوق الوالدين

تبرهما، وذلك بالإحسان إليهما قولًا وفعلا بالمال والبدن، وتمتثل أمرهما في غير معصية الله، وفي غير ما فيه ضرر عليك.

3- Të drejtat e prindërve:

Të jemi të sjellshëm me ta duke i trajtuar ata me mirësi në fjalë, vepra, me pasuri dhe sjellje, ti bindesh dhe të kesh respekt ndaj tyre përveç nëse të urdhërojnë në mosbindje ndaj urdhrit të Zotit dhe asaj që ju dëmton ju.

4ـ حقُّ الأولاد

1ـ التربية؛ وهي تنمية الدين والأخلاق في نفوسهم حتى يكونوا على جانب كبير من ذلك

2ـ أن ينفق عليهم بالمعروف من غير إسراف ولا تقصير

3ـ ألا يفضل أحدا منهم على أحد في العطايا والهبات

4- Të drejtat e fëmijëve.

1 Edukimi; Është mbjellja e fesë dhe e moralit në zemrat e tyre kështu që të zërë një vend dominues në zemrat e tyre.

2 Të shpenzosh për to në mënyrë të arsyeshme dhe të mirë, pa e tepruar apo neglizhuar.

3 Të mos i japë përparësi ndonjërit  mbi tjetrin në dhënien e dhuratave.

5ـ حقوق الأقارب

أن يصل قريبه بالمعروف؛ ببذل الجاه، والنفع البدني، والنفع المالي بحسب ما تتطلبه قوة القرابة والحاجة.

5-Të drejtat e të afërmeve.

Ruajtja e marrëdhënieve farefisnore në mënyrë të duhur, duke i mundësuar atyre dobi fizike dhe financiare sipas afërsisë që kërkohet nga afërsia dhe nevoja.

6ـ حقّ الزوجين

أَن يعاشر كل منهما الآخر بالمعروف وأن يبذل الحق الواجب له بكل سماحة وسهولة من غير تكرّه لبذله ولا مماطلة.

من حقوق الزوجة على زوجها: أن يقوم بواجب نفقتها من الطعام والشراب والكسوة والمسكن وتوابع ذلك، والعدل ببن الزوجات.

من حقوق الزوج على زوجته: أن تطيعه في غير معصية اللّه، وأن تحفظه في سره وماله، وألا تعمل عملا يضيع عليه كمال الاستمتاع.

6- Të drejtat bashkëshortore:

Të jenë të sjellshëm me njëri- tjetrin dhe ti përmbahet çdo njëri detyrës së vet me tolerancë, duke respektuar të drejtat e njëri- tjetrit pa imponim apo vonesë e pa neglizhencë.

Nga detyrimet e burrit ndaj gruas së tij është: Të përmbushë detyrimin për t’i siguruar asaj ushqim, pije, veshmbathje dhe strehim dhe të tjera që pasojnë këto detyrime, si dhe të jetë i drejtë me të gjitha gratë e tij në mënyre të barabartë.

Nga detyrimet e gruas ndaj burrit të saj është t’i bindet burrit të saj  derisa nuk bien në kundërshtim me urdhrin e Allahut, të ruaj sekretet dhe pasurinë  e burrit të saj dhe të mos bëjë asgjë që mund t’i prishë kënaqësinë e burrit të saj.

 

 

 

 

7ـ حقوق الولاة والرعية

حقوق الرعية على الولاة: أن يقوموا بالأمانة التي حملهم الله إياها وألزمهم القيام بها من النصح للرعية والسير بها على النهج القويم الكفيل بمصالح الدنيا والآخرة، وذلك باتباع سبيل المؤمنين.

حقوق الولاة على الرعية فهي: النصح لهم فيما يتولاه الإنسان من أمورهم، وتذكيرهم إذا غفلوا، والدعاء لهم إذا مالوا عن الحق، وامتثال أمرهم في غير معصية الله، ومساعدتهم.

 

 

 

7- Të drejtat e pushtetarëve dhe njerëzve:

Të drejtat e njerëzve ndaj prijësit: Ata kanë përgjegjësinë për të ruajtur sigurinë që ua ka besuar Allahu dhe duhet ta ruajnë atë duke i këshilluar njerëzit dhe duke ndjekur rrugën e drejtë qe siguron dhe i garanton interesat e dynjasë dhe të ahiretit, duke pasuar rrugën e besimtarëve.

Të drejtat e prijësve ndaj njerëzve : T’i këshillojnë ata për punën për të cilën iu është besuar të jenë përgjegjës, t’i përkujtojnë nëse janë të pakujdesshëm, të luten për ta nëse devijojnë nga e vërteta, ti binden urdhrit të tyre përveç nëse është në kundërshtim me urdhrin e Allahut, dhe te jemi në ndihmën e tyre.

 

 

8ـ حق الجيران

الجار: هو القريب منك في المنزل، يحسن إليه بما استطاع من المال والجاه والنفع، ويكفّ عنه الأذى القولي والفعلي.

1ـ إن كان قريبا منك في النسب وهو مسلم فله ثلاثة حقوق: حق الجوار، وحق القرابة، وحق الإسلام.

2ـ إن كان مسلما وليس بقريب في النسب فله حقان: حق الجوار، وحق الإسلام

3ـ وكذلك إن كان قريبا وليس مسلما فله حقان: حق الجوار، وحق القرابة

4ـ إن كان بعيدا غير مسلم فله حق واحد: حق الجوار

8-Te drejtat e fqinjëve:

Fqinjë: Është ai që është afër jush me shtëpi, të sillemi mirë me sa mundemi me pasurinë dhe pozicionin që zotërojmë  dhe të jemi  të dobishëm për ta, të mos jemi të dëmshëm për ta as me fjalë dhe  as me vepra.

1- Nëse ai është i afërt me ju në prejardhje dhe është mysliman, ai ka tre të drejta, të drejtën e fqinjësisë, të drejtën e farefisnisë dhe të drejtën e islamit.

2-  Nëse është mysliman por nuk është në lidhje farefisnore, ka dy të drejta,   Të drejtat e fqinjësisë dhe te drejtën e islamit.

3- Nëse janë  të afërm, por jo myslimanë, kanë  dy te drejta, të drejtat e fqinjësisë dhe të drejtat farefisnore.

4- Nëse nuk janë të afërm dhe nuk janë myslimanë, ata kane një te drejtë, të drejtën e fqinjësisë.

9ـ حقوق المسلمين عموما

منها السلام، وإذا دعاك فأجبه، وإذا استنصحك فانصحه، وإذا عطس فحمد الله فشمّته، وإذا مرض فعده، وإذا مات فاتبعه، وكف الأذى عنه.

حقوق المسلم على المسلم كثيرة، ويمكن أن يكون المعنى الجامع لها هو قوله ﷺ «المسلم أخو المسلم» فإنه متى قام بمقتضى هذه الأخوة اجتهد أن يتحرى له الخير كله، وأن يجتنب كل ما يضره.

 

9 - Të drejtat e myslimanëve në përgjithësi.

Prej tyre është përshëndetja, e nëse ai ju fton, përgjigjuni ftesës së tij, e nëse ju kërkon këshille, këshillojeni, e nëse teshtin dhe e lavdëron Zotin atëherë duhet ti përgjigjeni teshtimës tij, e nëse është i sëmurë ta vizitoni atë, e nëse vdes, merr pjesë në varrimin e tij, shmangni dhe largohuni nga çdo shkaktim të  ndonjë dëmi që mund ti krijoni  atyre.

Të drejtat e një myslimani ndaj një myslimani janë të shumta, ato mund të përmblidhen në kuptimin e fjalëve te Profetit Muhamed ,paqja qoftë mbi të: “Myslimani është  vëlla i myslimanit”.  Përmbushja e kërkesave të kësaj vëllazërie do të bëjë që njeriu të përpiqet të kërkojë gjithçka që është e mirë për vëllain e tij mysliman dhe të shmangë çdo gjë që është e dëmshme për të.

 

 

10ـ حق غير المسلمين

يجب على ولي أمر المسلمين أن يحكم فيهم بحكم الإسلام في النفس والمال والعرض، وأن يقيم الحدود عليهم فيما يعتقدون تحريمه، ويجب عليه حمايتهم وكف الأذى عنهم.

ويجب أن يتميزوا عن المسلمين في اللباس، وألا يظهروا شيئا منكرا في الإسلام، أو شيئا من شعائر دينهم؛ كالناقوس، والصليب.

 

 

10- Të drejtat e jomyslimaneve.

Udhëheqësi islam duhet t’i udhëheqë  ata me ligjin islam në lidhje me jetën, pronën dhe nderin e tyre dhe t’u vendosë atyre kufijtë ne atë qe ata besojnë se është e ndaluar, ai duhet të ti mbrojë ata dhe të mos i dëmtojë ata.

Atyre u kërkohet të vishen ndryshe nga myslimanët, të mos shfaqin asgjë të pakëndshme me islamin  dhe të mos shfaqin ndonjë nga ritualet e tyre fetare, si kambanat apo kryqet.